مصطفی نیلی‌پور

در هر زمان بوده‌اند مصلحین و بزرگانی که دغدغه دینداری مردم را داشته و نیز مفسدینی که همواره درصدد مبارزه با دین و دینداران عمل می‌کرده‌اند.

امروزه با گسترش فضاهای مجازی و رسانه‌ها پرداختن به دو مبحث "دین پذیری و دین گریزی" امری فوق ‌العاده ضروری و به‌روز است.

از این ‌رو به‌طور گذرا و فهرست‌وار به این دو مقوله پرداخته می‌شود.

دین‌گریزی و عدم دین پذیری

یکی از رسالت‌های علمای دین و روشنفکران متعهد و متدین، دفاع از دین و آگاهی بخشی به اهل دین، نسبت به عوامل دینی، ضعف دیانت، گرایش به مادی‌گری، آسیب ‌شناسی لازم و بررسی و تحلیل علل و عوامل نپذیرفتن دین در برخی افراد به‌ویژه جوانان است. البته هر مسلمانی ضرورت دارد عقاید و باورهای دینی خود و خانواده و جامعه را به‌عنوان ارزشمندترین سرمایه تلقی نموده و با حساسیت تمام از این سرمایه بزرگ الهی حراست و حفاظت کند. از این روی باید با عوامل دین‌گریزی و فاصله گرفتن‌ها از دین و ریزش‌ها و علل نپذیرفتن دین از سوی افراد آشنا شویم تا اولاً بتوانیم خود و خانواده را از این آسیب‌های دینی مصون و محفوظ نگهداریم. بودند کسانی که علی ‌رغم سوابق درخشان دینی، در امواج پرتلاطم دنیاگرایی غرق شده‌اند و یا دچار ارتداد گشته‌اند. به‌ویژه در این عصر و زمان که حملات سنگینی علیه مقدسات به انحاء مختلف صورت می‌گیرد و ضرورت دارد از عوامل دین‌گریزی و دین‌ستیزی مصون باشیم. ثانیاً بتوانیم در جهت جلوگیری و مبارزه با این آسیب‌های خطرناک و بنیان افکن در حد ضرورت اقدام نماییم.

لازم به ذکر است که پدیده‌های اجتماعی، تک سببی نیست بلکه مجموعه علل و عوامل، موجب یک پدیده اجتماعی ازجمله دین‌گریزی می‌شود و هر کدام سهمی در این زمینه دارد. ولی این امر برای عموم مردم روشن نیست و تنها به یک علت توجه می‌کنند و از دیگر علل غافل هستند.

علل و عوامل دین‌گریزی در یک نگاه کلی عبارت‌اند از:

الف) علل و عوامل فردی دین گریزی

1. بدبینی و تفکر منفی نسبت به خداوند و معارف دینی
2. سوءبرداشت از برخی آیات قرآن
3. ضعف عقل و درک نادرست از مفاهیم دینی
4. خرافات و موهوم گرایی و توهم پنداری حقایق
5. واکاوی افراطی در مسائل دینی
6. خطای مسلمان را به حساب اسلام و دین خدا گذاشتن
7. تکیه‌ بر مغالطه‌ها و فرمول‌های غلط و نانوشته
8. ضعف آموزش‌ها و تعالیم دینی
9. توهم پنداریِ تضاد بین دین و دنیا
10. ابتلا به سنت املاء و امهال، یعنی اینکه خداوند به مجرمان مهلتی همراه با ثروت و قدرت می‌دهد و از مجازات سریع آنان خودداری می‌کند تا اینکه یا بازگردند یا بر کار خلاف ادامه دهند و همین عامل دین‌گریزی آنان می‌شود
11. ارتکاب کفر عملی(انکار عملی قوانین دینی که منجر به کفر اعتقادی آنان می‌شود)
12. عدم استماع کلام حق(واکنش منفی در برابر آموزش‌های دینی)
13. تک ارزشی شدن و یک جانبه‌گرایی(یک ارزش را گرفتن و دیگر ارزش‌ها را فراموش کردن که نوعی انحراف مرموز است)
14. قدرت‌طلبی و شهرت‌طلبی و کسب اعتبار در جامعه
15. شک و وسواس فکری و عملی
16. گفتن کلمات کفرآمیز و استهزاء خدا و پیامبر و ارزش‌های دینی
17. نداشتن شغل و حرفه‌ای بخصوص و بیکار بودن
18. درخواست اموری از خدا که به صلاح و مصلحت فرد نیست
19. عدم مسئولیت‌ پذیری و فرار از مسئولیت و تمایل به راحت‌طلبی
20. طلا باوری و پول ‌پرستی
21. تحجر و حماقت(ظاهربینی، استبداد رای و کج‌فهمی اصول دینی)
22. سابقه کفر پیشگی و مسلمان نبودن
23. بی‌ بندوباری اخلاقی و به ‌اصطلاح آزادی(رهایی و گناه روی گناه)
24. بیهوده گرایی و بازیچه انگاری دین خدا
25. ابتلای به رذایل اخلاقی
26. جدال غیر احسن و بحث‌های فرسایشی
27. سخت‌گیری و عدم مدارا با خود و دیگران(تکلف)
28. محنت ناپذیری در راه دین و دین‌داری
29. احساس عزت و موفقیت‌های کاذب(نارسیسم)
30. توانمندی زیاد جسمی و یا ناتوانی زیاد جسمانی
31. بهانه ‌تراشی و توقعات غیرمنطقی
32. فقر شدید مالی
33. گرفتاری در دام‌ها و مکائد شیطانی

ب) علل و عوامل دین‌گریزی خانوادگی

1. نارضایتی والدین و عاق والدین شدن و سوء عاقبت
2. درخواست و دستور والدین و تبعیت از آنان در راه ناصواب
3. تأثیرپذیری از همسر و فرزندان ناصالح

ج) علل و عوامل دین‌گریزی اجتماعی

1. تبلیغ دین توسط افراد غیر کارشناس دینی
2. ترک نهی از منکر در جامعه
3. پیروی از اکثریت(نه اکثریت، نه اقلیت، بلکه حقیقت ملاک است)
4. عوام زدگی به دلیل کثرت ارتباط و تأثیر پذیری از آنان
5. برداشت نادرست نسبت به وضعیت رفاهی و پیشرفت‌های کشورهای غیر اسلامی
6. پادشاهان و حاکمان نااهل
7. پیوستن به حزب‌ها و تشکل ها و گروه‌ها و تبعیت محض از آنها
8. همنشینی با رفاه‌زدگان و خوش‌گذران‌ها و دنیاپرستان
9. شخصیت‌ پرستی و تقلید از الگوهای غیر حقیقی
10. غیبت و یا وفات رهبران دینی
11. مسافرت به کشورهای خارجی و اقامت در آنها و پذیرش تمام ‌عیار فرهنگ آنان
12. علمای سوء و عالم نمایان جاهل
13. هنرمندان فاسد و غیر متعهد
14. دوری و جدایی از اجتماعات متدینین
15. فال بد زدن و شوم انگاری مؤمنین
16. وابستگان منحرف رهبران دینی
17. زنان فاسد و منحرف
18. برقراری روابط دوستانه با غیرمسلمانان
19. ترک مجالست با دانشمندان و فرهیختگان امین
20. تبلیغات سنگین ضد دینی رسانه‌ها و فضاهای مجازی به‌عنوان شوک‌های فرهنگی
21. شبهه افکنی افراد نسبت به قوانین حقوقی و جزائی اسلام
22. رباخواری

*****

دین پذیری و تثبیت دین

افکار و اندیشه‌ها و رفتارهای دینی پس از آنکه مورد قبول انسان قرار گرفت، نیاز به تعمیق، تثبیت و پایدار نمودن آن تا لحظه‌های پایانی زندگی را دارد. از اینروست که قرآن کریم در بخشی از آیه 132 سوره بقره می‌فرماید: فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ.

"مسلمان شدن" و "مسلمان بودن" و "مسلمان ماندن" باید سه خواسته مهم انسان مسلمان باشد. لذا ما علاوه بر شناخت عوامل مسلمان شدن باید با علل و عوامل مسلمان ماندن نیز آشنا باشیم؛ چرا که دین به مثابه هر پدیده دیگر، در معرض خطرات، آفات و آسیب‌های گوناگون قرار می‌گیرد و هر لحظه ممکن است تحت تاثیر عوامل بیرونی و محیطی یا درونی، مورد تهدید واقع شود تا حدی که در صورت عدم مراقبت‌های لازم، گاهی اهل ایمان را بی ‌ایمان کرده و یا حتی آنان را در مقابل ایمان و اهل ایمان قرار می‌دهد!.

ذیلاً در یک نگاه کلی به علل و عوامل دین پذیری و تثبیت دین می‌پردازیم:

1. درخواست معرفت و سلامت دینی از خدای سبحان
2. علم افزایی دینی به طور مستمر
3. اقامه نماز آگاهانه و در وقت فضیلت
4. ودیعه‌گذاری باورهای دینی نزد خدا و معصومین(ع) و بیعت با آنان
5. تکرار مکتوب و ملفوظ عقاید در طول زندگی
6. مقاومت در برابر دعوت والدین یا دیگران به خروج از دین
7. حسن‌ظن به خدا و مثبت اندیشی
8. مدیریت زبان، گوش، چشم و قلب
9. داشتن روحیه نصیحت‌پذیری
10. اقتصاد پاک و رزق حلال
11. بازخوانی و عرضه اعتقادات خود بر امام زمان(عج)
12. قبول ولایت اهل‌ بیت(ع) و پیروی از ایشان
13. تقویت عقاید از طریق دعا، نیایش و زیارات
14. پناه‌جویی و استعاذه به خداوند
15. آراستگی به فضائل و مکارم اخلاقی
16. اعتدال و توازن شخصیت و پرهیز از افراط و تفریط
17. خواندن بخشی از قرآن در هر روز
18. بهره‌گیری از آثار مکتوب دانشمندان و مطالعات دینی
19. مذاکره و گفتگوی دینی و جلسات خانگی مذهبی
20. بالا بردن توان دفاعی فکری و معنوی در افراد خانواده
21. آشنایی با فواید و منافع دین و دینداری
22. کار و تلاش و فعالیت روزمره
23. بهره‌گیری از مراکز دینی(مساجد و حسینیه‌ها)

بارالها دین و عقاید خود، خانواده و جامعه‌مان را نزد تو به ودیعه می‌گذاریم و از تو می‌خواهیم تا هر زمان که صلاح می‌دانی که زنده بمانیم، قلب‌هایمان را بر دین و آیینت تثبیت فرمایی و انتظار داریم که عقائدمان را از هر آفت و آسیبی محفوظ فرمایی تا سعادت دنیا و آخرت نصیبمان گردد، إن شاءالله.

© mostafanilipoor.blog.ir

(برای بزرگنمایی بر روی عکس کلیک نمایید)
 

تهیه و تنظیم: مصطفی نیلی‌پور